Bệnh CRD ở gà, hay còn gọi là bệnh hô hấp mãn tính (Chronic Respiratory Disease), là một trong những bệnh phổ biến và gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi gia cầm tại Việt Nam. Do vi khuẩn Mycoplasma gallisepticum gây ra, bệnh này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe đàn gà, làm giảm năng suất và chất lượng sản phẩm. Với khí hậu nhiệt đới ẩm của Việt Nam, bệnh CRD ở gà dễ bùng phát nếu không có biện pháp kiểm soát kịp thời. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa bệnh CRD ở gà, nhằm giúp bà con chăn nuôi bảo vệ đàn gà và tối ưu hóa lợi nhuận.
Bệnh CRD ở gà là gì?
Bệnh CRD ở gà là một bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn Mycoplasma gallisepticum (MG) gây ra, chủ yếu tấn công hệ hô hấp của gà. Bệnh này thường xuất hiện ở gà thịt, gà đẻ và cả gà giống, đặc biệt trong điều kiện chuồng trại kém thông thoáng hoặc thời tiết thay đổi đột ngột. Theo báo cáo của Cục Thú y Việt Nam, bệnh CRD ở gà chiếm khoảng 20-30% các ca bệnh hô hấp ở gia cầm, gây thiệt hại hàng trăm tỷ đồng mỗi năm cho ngành chăn nuôi.
Vi khuẩn MG lây lan qua đường hô hấp (hít phải bụi chứa vi khuẩn), tiếp xúc trực tiếp hoặc qua trứng từ gà mẹ nhiễm bệnh sang gà con. Bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng gà từ 4-8 tuần tuổi dễ bị ảnh hưởng nhất do hệ miễn dịch còn yếu. Nếu không được xử lý, bệnh CRD ở gà có thể dẫn đến tỷ lệ tử vong lên đến 20% và giảm sản lượng trứng tới 40%, theo nghiên cứu của Đại học Nông Lâm TP.HCM.
Cách nhận biết gà bị bệnh CRD
Dấu hiệu bên ngoài
- Viêm kết mạc, chảy nước mắt: đây là biểu hiện bên ngoài khác biệt của CRD so với các bệnh đường hô hấp khác.
- Viêm khớp chân, gà thường nằm sấp
- Mặt sưng, uể oải, chán ăn
- Thở khò khè – thở khò khè rõ rệt hơn vào ban đêm và sáng sớm
Dấu hiệu bên trong khi mổ gà để kiểm tra (tổn thương bệnh lý)
- Khí quản chứa chất nhầy do viêm.
- Túi khí bị đục và có nhiều bọt trắng.
- Thông thường, CRD thường liên quan đến E. coli. Khi mổ khám, quan sát thấy một lớp mỡ trắng ngà bao phủ gan và tim. Lớp mỡ này chính là fibrin (biểu hiện điển hình của E. coli). Do đó, chúng tôi sẽ kết hợp điều trị CRD và E. coli ở gà.
Nguyên nhân gây bệnh CRD ở gà
Nguồn tin từ alo88 cho biết: Bệnh CRD do vi khuẩn Mycoplasma gallisepticum gây ra, tên bệnh khá dài và khó nhớ nên người trong nghề thường gọi là MG.
Vi khuẩn MG có thể tồn tại lâu dài trong môi trường và có thể tồn tại trong không khí, phân, dụng cụ chăn nuôi và các động vật trung gian như ruồi, muỗi, chuột và côn trùng.
Vi khuẩn MG có thể lây truyền từ cha mẹ sang con. Do đó, một số con non sẽ mang mầm bệnh ngay khi nở. Vì vậy, nên mua con non từ nơi an toàn. Hoặc, khi phát hiện những con còn sót lại, hãy cách ly và tiêu hủy chúng.
Khi có các yếu tố gây stress, bệnh sẽ lây lan mạnh mẽ trong đàn. Do đó, người chăn nuôi cần cảnh giác trong những thời điểm sau:
- Thời tiết thay đổi đột ngột
- Vận chuyển, lắp ráp, v.v.
- Mật độ dân số quá cao
- Sàn chuồng ẩm ướt
- Lồng quá ngột ngạt và không thông thoáng.
Cách điều trị bệnh CRD ở gà
Thông thường, CRD thường liên quan đến các bệnh khác như E. coli, tụ huyết trùng,… Vì vậy, khi bệnh xảy ra, người chăn nuôi phải mổ gà để kiểm tra cụ thể nhằm phân biệt và xác định rõ bệnh cũng như có liên quan đến bệnh nào khác hay không.
Xử lý CRD 2 bước thực hiện liên tục trong 3 đến 5 ngày:
Bước 1
- Hạ sốt, long đờm và tăng sức đề kháng cho gà con
- Hạ sốt bằng paracetamol (nếu gà bị sốt)
- Thuốc long đờm Bromhexine
- Giải độc gan và thận
- Cải thiện sức khỏe, sức đề kháng cho gà và ổn định đường ruột nhờ hàm lượng enzyme tiêu hóa cao và TP tỏi
Bước 2
- Sau khi gà trải qua bước 1 trong khoảng 4 đến 6 giờ, người nông dân bắt đầu sử dụng thuốc kháng sinh để tiêu diệt mầm bệnh.
- Đối với gà mái đẻ, sử dụng Flodoxy (florfenicol kết hợp với doxycycline)
- Đối với gà thịt, người chăn nuôi nên sử dụng doxycycline kết hợp với tylosin.
- Florfenicol là một loại kháng sinh điều trị vi khuẩn đường hô hấp, ngăn chặn vi khuẩn tổng hợp protein, từ đó ngăn chúng phát triển, nghĩa là vi khuẩn không thể ăn hoặc uống được nữa.
- Doxycycline thâm nhập vào lớp lipid của vi khuẩn và phá hủy hệ thống lắp ráp protein.
- Tylosin là một loại kháng sinh có tác dụng ức chế sự phát triển của vi khuẩn MG rất tốt.
Xin lưu ý:
- Vì vi khuẩn MG có thể tồn tại lâu dài ở môi trường bên ngoài.
- Sau ngày thứ 2 hoặc ngày thứ 3, nếu gà không còn sốt nữa thì có thể ngừng sử dụng thuốc hạ sốt.
Những người tham gia đá gà tre chia sẻ: Vì mỗi nhà sản xuất sử dụng tên thuốc khác nhau, bài viết này chỉ liệt kê các thành phần của thuốc. Vui lòng sử dụng thuốc này theo chỉ dẫn của bác sĩ thú y hoặc nhà sản xuất.
Cách phòng ngừa CRD
Phòng bệnh luôn hiệu quả hơn chữa bệnh. Các biện pháp phòng ngừa bệnh CRD ở gà bao gồm:
- Vệ sinh chuồng trại: Dọn phân hàng ngày, phun sát trùng chuồng trại mỗi tuần. Sử dụng vôi bột (10.000 đồng/bao 10kg) để rắc nền chuồng, giảm vi khuẩn.
- Tiêm vắc-xin: Vắc-xin MG-F hoặc TS-11 được nhập từ Mỹ, giá khoảng 50.000 đồng/100 liều, giúp giảm nguy cơ CRD tới 85%. Tiêm cho gà con từ 1-2 tuần tuổi.
- Kiểm soát nguồn giống: Chỉ mua gà giống từ trại uy tín, có chứng nhận sạch bệnh. Theo thống kê, 40% ổ dịch CRD ở Việt Nam bắt nguồn từ gà giống nhiễm bệnh.
- Quản lý môi trường: Lắp quạt thông gió (giá 1-2 triệu đồng/chiếc) và kiểm tra nhiệt độ chuồng (26-28°C cho gà trưởng thành).
- Dinh dưỡng: Bổ sung men vi sinh như Biozyme (150.000 đồng/kg) vào thức ăn để tăng sức đề kháng.
Ở Việt Nam, các trang trại lớn như CP và Dabaco áp dụng mô hình “all-in, all-out” (vào cùng lúc, ra cùng lúc) để giảm lây nhiễm chéo, giúp kiểm soát CRD hiệu quả hơn 90%.
Trên đây là thông tin về cách nhận biết và điều trị bệnh CRD ở gà. Chúng tôi hy vọng bài viết này đã giúp người chăn nuôi nhận biết các dấu hiệu của CRD và hiểu rõ phương pháp điều trị phù hợp. Chúc bà con chăn nuôi thành công.
